حفظ ویژگی‌های معماری مسجد گوهرشاد با وجود چندین دوره مرمت

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، رجبعلی لباف‌خانیکی پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی  به معماری خاص مسجد گوهرشاد و مرمت‌های صورت‌گرفته در آن پرداخت و گفت: مسجد جامع گوهرشاد در زمینی به وسعت ۹۳۰۹ متر مربع در ضلع جنوبی حرم مطهر ساخته شد.

او گفت: این مسجد دارای هفت شبستان و یک صحن وسیع و چهار ایوان به نام‌های ایوان مقصوره در جنوب، ایوان حاج‌حسن در شرق، ایوان آب در غرب و ایوان دارالسیاده در شمال است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

۲ مناره ۲ طرف ایوان قبله، ۱۸ غرفه بزرگ و هشت غرفه کوچک ۲ طبقه در اطراف صحن از دیگر سازه‌های معماری مسجدند.

 پژوهشگر خراسانی گفت: ایوان قبله یا ایوان مقصوره که بزرگ‌ترین ایوان است، علاوه بر یک طاق عریض یک گنبد دوپوش بر فراز فضای مربع شکل در انتهای ایوان دارد که ارتفاع آن بیش از ۳۹ متر است.

ساخت مسجد گوهرشاد نخستین اقدام برای توسعه حرم مطهر بود

لباف‌خانیکی گفت: بانی مسجد «گوهرشاد آغا»، همسر شاهرخ تیموری، بوده و بنا به کتیبه ایوان مقصوره، این مسجد در سال ۸۲۱ هجری قمری ساخته شده است. برخی تاریخ بنا را سال ۸۱۷ هجری قمری ذکر کرده‌اند. احتمال دارد شروع به ساخت آن در سال ۸۱۷ باشد و ساختمان مسجد در سال ۸۲۱ تمام شده باشد.

او گفت: ساخت مسجد گوهرشاد نخستین اقدام جهت توسعه حرم مطهر محسوب می‌شد، زیرا تا زمانیکه مسجد گوهرشاد ساخته نشده بود حرم مطهر با یک مسجد به نام مسجد بالاسر یک مجموعه معماری مختصر بود و زمانی که مسجد گوهرشاد در قسمت جنوبی حرم مطهر ساخته شد، مجموعه معماری حرم مطهر گسترش یافت.

باستان‌شناس خراسانی با اشاره به معمار این مسجد گفت: معمار مسجد گوهرشاد شخصیت والایی به نام «قوام‌الدین شیرازی» بود که او را مولانا خطاب می‌کردند. او شخصیت وارسته‌ای داشت و از جمله معماران معروف عصر تیموری به حساب می‌آمد. دهانه ایوان مقصوره ۱۵ متر، عمق آن ۳۶ متر و ارتفاع آن نیز ۲۷ متر است. صحن مسجد در ابعاد ۵۰ در ۵۵ متر است. بیشتر زیبایی‌های معماری مسجد گوهرشاد متمرکز در ایوان قبله است، البته باقی ایوان‌ها نیز زیبایی خاص خود را دارند.

حفظ ویژگی‌های معماری مسجد گوهرشاد با وجود چندین دوره مرمت

لباف‌خانیکی گفت: اطراف صحن مسجد گوهرشاد تا حدود ۱۲۰ سانتمیتری از سنگ ازاره (سنگی سیاه) پوشش داده شده و بالای ازاره با حاشیه‌ای تزئینی آجر و کاشی آراسته شده است. تا پیش از سال ۱۳۳۶ خورشیدی در میانه صحن مسجد گوهرشاد محوطه‌ای در ابعاد ۹ متر در ۹ متر با ستون‌های سنگی محصور بود که به آن مسجد پیره‌زن می‌گفتند و عوام در ارتباط با آن مطالبی را ذکر می‌کردند. بعد‌ها آن فضای محصور به حوضی تبدیل شد که نمازگزاران از آن جهت وضو استفاده می‌کردند. ایوان مقصوره بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین ایوان مجموعه حرم مطهر و همینطور مسجد گوهرشاد محسوب می‌شد.

او گفت: درون ایوان ۶ راهرو به شبستان‌های طرفین باز می‌شود. بر فراز هریک از گوشه‌های فضای مربع شکل انتهای ایوان یک گوشوار یا ترمیه به گونه‌ای ساخته شده که رأس آن رو به پایین، قاعده آن به بالا و به گونه‌ای با هم مجاور شده‌اند که بستری دایره‌ای را شکل داده و قاعده دایره گنبد روی آن استقرار یافته است.

لباف خانیکی گفت: در ۲ طرف ایوان ۲ مناره ایجاد شده که مناره‌ها بر خلاف بنا‌های دیگر روی شانه‌های ایوان گذاشته نشده‌اند بلکه ساخت آن‌ها از زمین آغاز شده و این موضوع به این خاطر بوده که مناره‌ها علاوه بر جنبه زیبایی که قرار بود به ایوان بدهند، حکم پشتیبان ایوان را داشته تا از رانش ایوان پیشگیری کنند. در انتهای ایوان مقصوره یک محراب زیبای بزرگ نصب شده است. این محراب دارای ازاره یا حاشیه سنگی و بدنه‌ای از کاشی معرق است. پوشش محراب نیم‌گنبدی است که با کاشی معرق و به صورت خیاره‌ای یعنی ترک‌ترک تزیین شده و آن خیاره‌ها به مثابه شعاع‌های خورشید هستند که سقف یا پوشش محراب را زینت داده‌اند.

این پژوهشگر گفت: سنگ نوشته‌ای در محراب وجود دارد و آن کتیبه‌ای است که بر سنگ مرمر سبز رنگ ابعاد ۵.۸۰ متر در ۹.۲۵ متر نوشته شده و حاشیه بیرونی این کتیبه با خط ثلث زیبایی آراسته شده است. بر بالای محراب مقرنس بسیار زیبا و پرکاری ایجاد شده که جلوه خاصی به ایوان مقصوره داده است. بر نمای پایه‌ها و پیشانی ایوان مقصوره کتیبه‌ای به خط ثلث و به قلم بایسنقر پسر شاهرخ تیموری نقش بسته که یکی از بزرگ‌ترین و بهترین و زیباترین کتیبه‌های ثلث در ایران محسوب می‌شود و اضافه بر این در درون ایوان هم کتیبه‌های متعددی وجود دارد که در آن کتیبه‌ها نام معمار و تاریخ ساخت مسجد گوهرشاد آمده است.

او گفت: علاوه بر شاهکار کتیبه بایسنقر، کتیبه‌نویسان یا خوش‌نویسان دیگری از جمله محمدرضا امامی بین ۱۰۸۴ تا ۱۰۸۷ هجری قمری، محمدحسین شهیدمشهدی در سال ۱۲۷۴ هجری قمری و بعد از آن‌ها عبدالله قوچانی، محمد تعریفی و محمدعلی غروی‌تبریزی که جزو معاصرین هستند، کتیبه‌هایی در مسجد گوهرشاد از خود به یادگار گذاشتند و این امر نشان از مرمت مسجد گوهرشاد در دوره‌های مختلف است.

لباف‌خانیکی گفت: کتیبه‌های گفته شده که اکثرا با خط ثلث است به نوعی تغییر و تحول خط را نیز نشان می‌دهد. غیر از ایوان مقصوره ایوان‌های دیگر مسجد گوهرشاد نیز تجدید بنا شد، اما در همان تجدید بنا‌هایی که در آن‌ها صورت گرفته معماران از شیوه معماری تیموری در بازسازی ایوان‌های دیگر استفاده کردند.

حفظ ویژگی‌های معماری مسجد گوهرشاد با وجود چندین دوره مرمت

لباف‌خانیکی گفت: مسجد گوهرشاد در گذشته دو منبر به نام‌های «صاحب‌شاه» و «حاج میرزاعسگری» داشت، اما در حال حاضر اضافه بر این دو منبر که دیگر در مسجد گوهرشاد نیستند یک منبر بزرگ و بلند قامت به نام منبر «صاحب‌الزمان» باقی‌مانده که تاریخ مشخصی ندارد و برخی آن را به دوره تیموری و برخی دیگر نیز به دوره صفوی نسبت می‌دهند. اگرچه برخی فضا‌ها و تزیینات مسجد گوهرشاد بار‌ها تجدید و تعمیر شده، اما ویژگی‌های معماری و هنر عصر تیموری همواره در بنا حفظ شده است.

او گفت: ویژگی‌های تزئینات معماری مسجد گوهرشاد در بیشتر بنا‌های دوره تیموری از جمله مدرسه غیاثیه خرگرد و آرامگاه ابابکر تایبادی که توسط قوام‌الدین و برادرش غیاث‌الدین شیرازی ساخته شده مشاهده می‌شود. تزئینات معماری مسجد گوهرشاد متنوع و فراوان است که کاشی بر دیگر تزئینات برتری دارد.

منبع: ایسنا

انتهای پیام//ف.ب

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: مسجد گوهرشاد معماری تاریخی دوره تیموریان معماری مسجد گوهرشاد ویژگی های معماری مسجد گوهرشاد مسجد گوهرشاد ایوان مقصوره هجری قمری کتیبه ها حرم مطهر ساخته شد او گفت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۸۳۳۴۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

انحلال اعتراضات دانشجویی حامی فلسطین در چندین شهر اروپایی

امروز (سه شنبه) اعتراضات و تحصن های دانشجویی علیه جنگ غزه در بسیاری شهرهای اروپایی برگزار شد که بسیاری از آن ها با مداخله پلیس منحل شد. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه اتریشی دی پرسه، پلیس در چندین کشور اروپایی امروز سه شنبه تظاهرات طرفداران فلسطین در دانشگاه ها را متوقف و منحل کرد.

در برلین، پایتخت آلمان پس از اشغال حیاط دانشگاه آزاد برلین، پلیس فعالان طرفدار فلسطین را از محل این تجمع اعتراضی اسکورت کرد. در زوریخ سوئیس پلیس شهر تلاش کرد تا تحصن در دانشگاه ETH زوریخ را متوقف کند و تظاهرات کنندگان را از راهروی ورودی بیرون برد. در دانشگاه آمستردام هلند، پلیس یک کمپ اعتراضی حامیان فلسطینیان را برچید.

مقامات امنیتی این شهر هلند روز سه شنبه اعلام کردند در جریان عملیات شبانه در دانشگاه آمستردام، حدود 125 نفر پس از درگیری هایی که گاه خشونت آمیز بود، دستگیر شدند. نیروهای پلیس اعلام کردند: مداخله پلیس برای برقراری نظم ضروری بود. پلیس گفت که افسران پلیس مورد حمله تظاهرکنندگان قرار گرفته اند.

دانشجویان هلندی روز قبل چند چادر در محوطه دانشگاه برپا کردند. آنها در اعتراض به حملات اسرائیل به نوار غزه از مقامات دانشگاه خواستند تمامی روابط خود را با اسرائیل قطع کند. مدیریت دانشگاه و پلیس از تظاهرکنندگان خواسته بودند منطقه را ترک کنند. به گفته پلیس، برخی از تظاهرکنندگان سنگ و مواد آتش زا پرتاب کردند. پلیس این کمپ اعتراضی در پردیس روترسایلند را منحل و صبح با بیل سنگرها را شکست.

"رابرت دایکگراف"، وزیر آموزش هلند از اینکه پلیس مجبور به مداخله شد، ابراز تأسف کرد. وی در سخنانی در لاهه گفت: "دانشگاه ها مکان هایی برای بحث و گفتگو هستند." اعتراضات مجاز است، "اما آنها باید به گونه ای انجام شوند که برای همه امن باشد."

در برلین هم فعالان حامی فلسطین حیاط دانشگاه آزاد برلین را اشغال کردند. در اطلاعیه پلیس از فعالان خواسته شده است که به اشغال پایان داده و منطقه را تخلیه کنند. حدود 100 نفر صبح امروز در حیاط تئاتر دانشگاه در منطقه دهلم چادر برپا کردند. سپس دانشگاه اقدام سریع را اعلام کرد. یکی از سخنگویان گفت: "FU دستور تخلیه را صادر کرد و با پلیس تماس گرفت." پس از درخواست های مکرر برای پاکسازی منطقه، نیروهای پلیس شروع به حذف تک تک شرکت کنندگان کردند.

پس از این اشغال، دانشگاه در روز سه شنبه تا حدی تدریس را متوقف کرد. گونتر زیگلر، رئیس دانشگاه در بیانیه‌ای گفت: ما برای گفتگوی علمی در دسترس هستیم - اما نه به این شکل.

یک مقام این دانشگاه اعلام کرد: فعالان این کمپ اعتراضی در ساعات صبح سعی کردند به اتاق‌ها و سالن‌های سخنرانی در دانشگاه نفوذ کنند تا آنها را اشغال کنند.

اشغالگران حیاط تئاتر این دانشگاه خواستار همبستگی با مردم غزه شدند. برای این منظور در محوطه دانشگاه در منطقه دهلم نیز چادر برپا کردند. در یک سخنرانی آمده است: "ما دانشگاه آزاد برلین را اشغال می کنیم." این کار در راستای همبستگی با مردم فلسطین انجام می شود. اقدامات ارتش اسرائیل در غزه نیز از طرف دانشجویان معترض مورد انتقاد قرار گرفت. این گروه که به عنوان "ائتلاف دانشجویی برلین" عمل می کند، خواستار اشغال دانشگاه های آلمان و مقاومت دانشجویان در همبستگی با غزه شد.

چندین نفر نیز آئودی مکس را در دانشگاه لایپزیگ اشغال کرده اند. این دانشگاه اعلام کرد که 50 تا 60 متحصن درگیر بودند.

فعالان طرفدار فلسطین روز جمعه هم در دانشگاه هومبولت برلین تظاهرات کردند. حدود 150 نفر برای یک راهپیمایی ثبت نشده گرد هم آمدند. معترضان خواستار سالن سخنرانی به عنوان محل تجمع شدند که مدیریت دانشگاه به آن ها اجازه نداد. در نتیجه، پلیس 37 مورد رسیدگی به پرونده های احتمالی فتنه و مقاومت در برابر ماموران انتظامی را علیه معترضان آغاز کرد.

در بیانیه پلیس آمده است که خسارت مالی وارد شده است. این دانشگاه اتهامات کیفری ارائه کرده است. عملیات آموزشی در ساختمان های Rust، Silver و Holzlaube متوقف شده است.

در ETH زوریخ، هم چند ده دانشجو کمی قبل از ظهر برای تحصن در سالن ورودی تجمع کردند. سالن اصلی دانشگاه اشغال شده بود، گروهی به نام "دانشجویان برای فلسطین (زوریخ)" در اینستاگرام برای این اعتراضات فراخوان دادند. معترضان خواستار آن شدند که ETH زوریخ "موضعی روشن در مورد نسل کشی جاری در غزه" اتخاذ کند. این گروه همچنین از ETH خواست تا "بایکوت آکادمیک" موسسات و شرکت‌های اسرائیلی را که از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کنند، انجام دهد. بر این اساس این دانشگاه همچنین باید شفافیت ایجاد کند و هرگونه همکاری با سازمان های اسرائیلی را افشا کند.

پلیس این شهر به تظاهرکنندگان اولتیماتوم داد. سپس شروع به پاکسازی راهروی ورودی کرد. بعد از آن فقط چند نفر در راهروی ورودی ماندند.

اعتراضات دانشجویی علیه جنگ غزه و رژیم صهیونیستی در سراسر اروپا گسترش یافته است، اما به اندازه ایالات متحده خشونت آمیز نیست. فعالان طرفدار فلسطین همچنین کمپ اعتراضی را در محوطه دانشگاه وین اتریش در محله قدیمی AKH برپا کردند. پلیس اتریش این تجمع را مشاهده کرد و در ابتدا دلیلی برای متفرق کردن آن ندید.

دانشجویان معترض آمریکایی خواهان پایان کمک به اسرائیل‌ هستند

انتهای پیام/